HTML 5 m yoksa Adobe Flash Player'mı bu konuda chip dergisininin araştırmasını yayımlamak istiyorum.

İnternette bir video seyrettiğinizde veya bir oyun açtığınızda muhtemelen tarayıcınız arka planda Adobe'un Flash Player eklentisini çalıştırıyor. HTML 5 gibi yeni web teknolojileri yıllanmış tarayıcı eklentisine savaş açıyor.

Apple, ocak ayının sonunda iPad'i tanıttığında cihazda bulunmayan bir özellik tartışmaya neden oldu: Aynı iPhone'da olduğu gibi iPad de Adobe'un multimedya formatı Flash'ı destek vermeyecekti. Cihazı satın almayı düşünenlerin yaygarası devasa nitelikte olsa da Apple şefi Steve Jobs, kibir ve kehanetten oluşan bir karışımla yanıt verdi: Ona göre Flash zaten kısa bir süre içinde piyasadan silinecekti. Onun yerine HTML 5 gibi yeni web teknolojileri devreye girecekti. CHIP Online bu iddiayı detaylıca inceledikten sonra şu yorumda bulunuyor: Bay Apple haklı olabilir.




HTML 5 - Geleceğin Flash'ı
WWW'nin keşfinden bu yana çevrimiçi içerikler HyperText Markup Language (HTML) ile biçimlendiriliyor. 90'lı yılların başında metin biçimlendirme imkânları sadece kalın ve italik yazı gibi öğelerle sınırlıydı. Zaman içerisinde Cascading Style Sheets (CSS) yardımıyla resim, tablo, formül oluşturma ve bunlara kişisel biçimler vermek mümkün oldu.

Lâkin animasyon ve video içeriklerinin gösterilebilmesi için tarayıcılar bugüne kadar hep eklentilere başvurmak zorunda kaldı. İlk başlarda Windows Media, Apple Quicktime ve Real Player internette hareketli görüntüleri canlandırma imkânı sundu. Ancak Amerikan firma Macromedia, Flash isimli geliştirme ortamı ile format karmaşasını ortadan kaldırdı. 2005'te Adobe, Macromedia'yı satın aldı ve Flash Player'ı animasyonlar ve videolar için bir internet standardı haline getirdi. Aynı zaman dilimi içerisinde internet bağlantılarının da gittikçe daha hızlı hale gelmesiyle YouTube gibi, içeriklerini Flash eklentisi ile yayımlayan birçok multimedya portalı ortaya çıktı.

Flash için yapılan eleştiriler

Adobe'un Flash Player'ı bu avantajlara rağmen her zaman büyük eleştirilere maruz kaldı. Eklentinin Windows x86 sistemler dışında hiçbir sistemde performanslı ve yeterli derecede istikrarlı çalışmadığı söylendi. Ayrıca artık neredeyse tüm PC'ler yüklü olan eklenti, yaygınlığı sebebiyle saldırganlar için son derece cazip bir hedef haline geldi. National Vulnerability Database (NVD = Ulusal Güvenlik Açığı Veritabanı) sadece geçtiğimiz yıl içerisinde Adobe Flash Player'ın 20 adet zayıf noktasını buldu.

HTML 5 bu tip problemleri çözebilir. Zira geleceğin internet standardı videoları, müzikleri ve hatta oyunları dahi ek yazılıma ihtiyaç duymadan oynatabiliyor. Bunun tam olarak nasıl olduğunu ilerleyen sayfalarda size göstermek istiyoruz. Zira internetin geleceği HTML 5 çoktan harekete geçti.

Uyarı: Eğer Internet Explorer kullanıyorsanız ilerleyen sayfalarda yer alan HTML 5 örneklerinin çalışmadığını göreceksiniz. Bu iş için Opera, Firefox veya Chrome'un güncel sürümlerine başvurmanız gerekiyor. Eğer yeni bir web tarayıcı kurmak istemiyorsanız Firefox 3.6 Portable'ı indirerek HTML 5 örneklerini hemen test edebilirsiniz. Güncel haberlere göre Internet Explorer, 9 sürümüyle beraber HTML 5 desteği kazanacak.

Videolar: Özgür formatlar web'i fethedecek  

İster dünyanın en büyük video platformu YouTube'u ister sinema filmi hizmeti Hulu'yu ziyaret edin: Flash'sız hiçbir şey olmuyor. Lâkin bu gereksinim yakında ortadan kalkabilir.

HTML 5, tarayıcınızın videoları eklentilere bağımlı olmaksızın oynatabilmesi için gerekli tüm fonksiyonları beraberinde getiriyor. Geleceğin HTML standardı bu iş için "video" etiketini kullanıyor. Kullanılan tarayıcıya göre bu sayede H.264 veya Ogg formatı kullanılabiliyor. Aşağıdaki örnekte HTML 5 yardımıyla web sayfasına gömdüğümüz bir Firefox 3.6 tanıtım videosunu izleyebilirsiniz.

Ses: Çevrimiçi müzik kutusu geliyor

Canvas: Eklenti olmadan oyun ve 3D uygulamalar

Web tarayıcıda oynan oyunlar birçok büro ve kişisel bilgisayarda en iyi vakit öldürme yöntemidir. Burada da en sık kullanılan teknik Adobe Flash Player.

Video oyunları çok popüler ve her geçen gün daha hızlı bir şekilde platformdan bağımsız tarayıcıları fethediyorlar. Bu yüzden yeni HTML 5 standardının taslağının tarayıcı oyunları için de bir altyapı sunması pek de şaşırtıcı değil. Zira bu tip projeler Canvas çizim alanı ile halledilebiliyor.

Lâkin Canvas öğeleri ile çalışmak video ve ses öğeleriyle çalışmaktan biraz daha karmaşık. İngilizce dilindeki Canvas kelimesi "tuval" anlamına geliyor; keza HTML etiketi "canvas" da sadece grafiksel nesneler için bir ortam hazırlandığına işaret ediyor. 2D veya 3D olsun tüm renk ve biçim oluşturma işleri javascript ile gerçekleşiyor. Dolayısıyla bu durumda Flash ve buna has mevcut grafiksel geliştirme ortamından vazgeçmek çok daha büyük bir kodlama çabasına mal oluyor.

Fakat bu engelden korkmayanlar sadece tarayıcıda çalışmakla kalmayan, aynı zamanda bir Flash oyunundan daha az CPU yükü oluşturan mini oyunlar geliştirebilir. Aşağıdaki linke tıklayarak ulaşacağınız örnekte öncelikle ağaç kütüğünü suda uygun bir pozisyona yerleştirmeniz ve bölüme göre belli sayıda kurbağayı üzerine oturtmanız gerekiyor. En geç ikinci bölümde temel fizik öğelerinin de eklenebileceği anlaşılıyor.

Örnek bir HTML 5 oyunu: Frog Log

Eklenti ile daha karmaşık oyunlar
Kullanıcılar gelecekte web tarayıcılarında çok daha sofistike oyunları çalıştırabilir. Lâkin bu durumda Canvas ve javascript kullanılması geliştiriciler için büyük bir ek çaba anlamına geliyor. Bu yüzden tarayıcı oyunlarındaki eğilim eklentilere doğru ilerlemeye devam edebilir. Zira böylece geliştiriciler hazır kaynaklara erişim sağlayabilir.

Cep telefonları: Mobil platformlar ve Flash

Steve Jobs'un Flash'i eskimiş ve güvensiz bulması iPhone veya iPad'de Flash platformunun sonu anlamına gelebilir; peki HTML 5 mobil dünyada da baskın gelebilir mi?

Masaüstü tarayıcıları için geçerli olan, mobil cihazlar için de geçerli olacak diye bir kural yok: Adobe, MWC etkinliğinde Flash Player 10.1 ve çalıştırma ortamı AIR'in bu senenin ortasına kadar neredeyse tüm akıllı cepler için hazır hale geleceğini duyurdu. Sadece iPhone kullanıcıları TFT ekranlarına boş boş bakmaya devam edecekler.

Öyle görünüyor ki Adobe, Apple ve onun favori web standardı HTML 5'e karşı büyük bir savaş başlatmak istiyor. Adobe AIR'i baz alan mobil uygulamalar bu senenin ikinci çeyreğinden itibaren Android, Symbian, WebOS, Windows Mobile ve Blackberry cep telefonlarında çalışabilecek. Şimdiye kadar AIR, sadece Windows, Linux ve Mac OS X gibi masaüstü işletim sistemleri için sunuluyordu. Böylece ileride Adobe AIR sayesinde Flash uygulamaları cep telefonlarındaki tarayıcıların dışında da çalışabilecek.

Adobe Flash mobil platformlardaki varlığı şimdiye kadar hep gölgedeydi; Flash 10.1'in duyurulması ile yazılım devi cep telefonları ve akıllı ceplerde de yükselişe geçebilir.

Kim kazanır: Apple vs. Adobe
Bu senenin ortasından itibaren Apple'ın iPhone OS'u resmi olarak Flash desteği sunmayan tek mobil platform olarak ortada kalabilir. Bunun kolay kolay değişmeyeceğini Apple şefi Steve Jobs açık ve seçik bir şekilde belirtti: "Eskimiş teknolojiler için enerjimizi harcamak istemiyoruz." Jobs'a göre Flash tam bir "işlemci canavarı". iPad'e Flash entegre edildiğinde pil süresinin 10 saatten 1,5 saate düştüğünü bile iddia ediyor. Kısacası Apple ve Adobe ortak bir nokta bulamayacak. Jobs için geleceğin web standardı HTML 5.

HTML 5 eklentisiz video oynatmayı mümkün kılıyor, hatta YouTube gibi dev bir video platformu HTML 5 denemeleri yapıyor. Mobil alanda şimdiye kadar sadece Fennec tarayıcısı HTML 5'i destekliyor. Ama bu gelişmelerin hiçbiri cep telefonu üreticilerinin gelecekte HTML 5'i destekleyeceğini garanti altına almıyor.

Sonuç: Yarının internetinin Flash'a ihtiyacı yok

Multimedya kuşkusuz World Wide Web'in öteleyici faktörlerinden biri; ama bu iş için ille de Flash'e ihtiyaç var mı? Bizim yorumumuz: Hayır

Steve Jobs'un Flash'ı disketlerle karşılaştırarak ikisinin de modern bir PC'de yer almaması gereken eskimiş teknolojiler olduğunu belirtmesi elbette sadece abartıdan ibaret. Apple şefinin bizi inandırmak istediğinin aksine Flash hiçbir şekilde ölü bir teknoloji değil. Ama artık küflenmeye başladı.

Flash: Muazzam bir yaygınlık
Adobe'a göre multimedya içerikler için gerekli olan Flash Player tarayıcı eklentisi şu an dünyadaki PC'lerin yüzde 85'inde yüklü. Daha ihtiyatlı tahminler yüzde 70 ila 75 arasında geziyor. Hangi tahmin olursa olsun internet kullanıcılarının bir gecede Flash'ı terk etmesi mümkün değil.

HTML 5'teki format kavgaları bunun için ilk sebep olarak gösterilebilir. Ayrıca Adobe Flash Player'ın şu an geliştiriciler için özellikle multimedya yönetimi konusunda büyük bir özgürlük sunduğu gerçeği de var.

Ama HTML 5 nihai formuna ulaşıp Firefox, Opera ve Chrome ortak bir video çözücüsü üzerinde anlaştığı vakit daha fazla internet hizmeti HTML'in sunduğu yeni imkânları kullanacaktır. Bu sayede güvenlik ve performans alanındaki Flash şikâyetleri son bulabilir.

Bu zamana kadar cep telefonu ve buna denk mobil cihazlar özel bir rol oynuyor. PC kullanıcıları güncel Flash içeriklerini sorunsuzca oynatabiliyor ve HTML 5 nihai formuna ulaşana kadar bekleyebilir. Mobil tarayıcıların çoğu Flash'ı desteklemiyor ki, bu da geçiş sürecinin çok uzun olacağı anlamına geliyor. Bu yüzden yakın gelecekte mobil cihazlarda Flash'e olan talep yüksek kalmaya devam edebilir.

HTML 5 için verdiğimiz multimedya örnekleri aslında yeni standart ile yapılabileceklerin çok ufak bir kısmını temsil ediyor. Ama yine de şurası kesin ki hiçbir zaman Flash için bu kadar büyük bir rakip çıkmamıştı. Dolayısıyla yakında Adobe'un web geliştiricilerine video, müzik ve oyun alanlarında Flash'ın hala var olmayı hak ettiğini kanıtlaması gerekiyor.



Bu Haber CHIP.COM.TR adresinden alınmıştır.